Ο ενάρετος homo politicus

Άγις Γεώργιος Δήγκας*

 “Είναι γεγονός ότι ένας άνδρας που θέλει να ενεργεί ενάρετα με κάθε αναγκαίο τρόπο, νιώθει θλίψη ανάμεσα σε τόσους πολλούς που δεν είναι ενάρετοι”, διατύπωσε πολύ εύστοχα ο Νικόλο Μακιαβέλι στον “Ηγεμόνα”, περίπου 5 αιώνες πριν.

           

Η μεγαλύτερη αρετή που μπορεί να έχει ο homo politicus, είναι η κατανόηση της δύναμης.   Μέσα στον πολιτικό στίβο, η κατανόηση της δύναμης, σημαίνει ότι η συντριβή του εχθρού γρήγορα και διεξοδικά είναι πιο ευγενής από το να επιμηκύνεις τον πόλεμο λόγω ενδοιασμών ή να χάνεις τον πόλεμο λόγω συναισθηματισμών, για να μιλήσουμε και λίγο με μακιαβελικούς όρους. Γι' αυτό και η συμβατική αρετή, εκείνου που θα χαρακτηρίζαμε καλό άνθρωπο, είναι απαράδεκτη για έναν homo politicus.

 

Με την παραπάνω φράση, ο Μακιαβέλι εισάγει ένα νέο ορισμό της αρετής, ο οποίος δεν συνίσταται από προσωπική καλοσύνη, αλλά από ευστροφία. Για τον “ηγεμόνα”, ο κόσμος είναι αυτός που είναι, και ως τέτοιος είναι απρόβλεπτος και άστατος. Θα πρέπει να χρησιμοποιήσει τις δυνάμεις του για να υπερβεί τις εκπλήξεις που θα του παρουσιάσει ο κόσμος, να αντιμετωπίσει την τρέχουσα κρίση και αν είναι εξαιρετικά διορατικός, να ασχοληθεί με έναν χρονικό ορίζοντα που εκτείνεται τουλάχιστον μέχρι τα επόμενα δέκα χρόνια. Το καθήκον του είναι να προστατεύει την δημοκρατία από έναν κόσμο γεμάτο ανθρώπους που δεν είναι “ενάρετοι”, με την συμβατική έννοια του όρου.

 

Μπορεί ο homo politicus να βάζει υποψηφιότητα για ένα αξίωμα πάνω σε ιδεολογικές πλατφόρμες και πολιτικές γεμάτες υποσχέσεις, αλλά η πορεία του στην πραγματικότητα καθορίζεται από την συνάντηση ανάμεσα στην τύχη και την αρετή. Ανάμεσα στο απίθανο και το απροσδόκητο. Εκείνο για το οποίο δεν τον προετοίμασε ούτε  ιδεολογία του, ούτε οι προτάσεις του. Δουλεία του είναι να προβλέπει αυτό που θα συμβεί, να ελαχιστοποιεί τον παράγοντα του απρόβλεπτου και μετά να απαντά στο απ ροσδόκητο με οξεία και γρήγορη διορατικότητα. Κατά την άποψη του Μακιαβέλι, η ιδεολογία είναι ασήμαντη και ο χαρακτήρας είναι τα πάντα.  Τελικά, η κληρονομιά του θα καθοριστεί από τα ένστικτά του, τα οποία με την σειρά τους αντανακλούν τον χαρακτήρα του.

 

Τέλος ο διαχωρισμός των homo politicus, έγκειται στο γεγονός ότι σπουδαίοι πολιτικοί άνδρες δεν ξεχνούν ποτέ τις αρχές της δημοκρατίας και προσπαθούν να τις διατηρήσουν και να τις εμπλουτίσουν, χωρίς να υπονομεύουν τις ανάγκες του παρόντος. Οι κακοί πολιτικοί άνδρες κάνουν απλώς αυτό που είναι σκόπιμο, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις αρχές. Αλλά οι χειρότεροι πολιτικοί άνδρες είναι εκείνοι που εμμένουν στις αρχές, ανεξάρτητα από αυτό που απαιτεί η στιγμή.

* Πρόεδρος Β2 Νομαρχ. Επιτροπής ΟΝΝΕΔ